Yapay zeka arenasında hiper-rekabet çağı yaşıyoruz. Birkaç hafta arayla çıkan yeni büyük modeller (Gemini, GPT) piyasada sürekli bir yaygara koparıyor. Daha bir kaç hafta önce çıkan yeni Gemini sürümü ile herkes "Google yıktı geçti, Sam Altman bile Google’ı tebrik etti” diye konuşuyordu, dün ise OpenAi’ın yeni GPT sürümü çıktı ve bugün de X ve Linked’in şununla doldu taştı “Sam Altman yine yaptı"...
Bu durum, sektörün hızını gösterse de, bir tech lead olarak sormamız gereken soru şu: Bu nereye kadar sürecek ve biz neresinde olacağız?
Aslında cevaplaması zor sorular değil.
Cevaplayım.
Geçtiğimiz günlerde Bill Gates, bu hızın arkasında bir "değerleme balonu" ve dikkatli olunması gereken bir "Hiper-Rekabet" ortamı olduğu uyarısını yaptı. Gates haklı. Teknoloji tarihi, her büyük dalgalanmanın sonunda, sadece bir avuç şirketin hayatta kaldığını gösterir.
Peki, bu genel amaçlı (General-Purpose) ve dikey (Vertical) AI şirketlerinin büyümesi, sürdürülebilir olması için ne gerekir?
Eko system gerekli.
Bir AI Business’ının yürümesi için etrafında güçlü bir "Eko-Sistem" olması şarttır.
Bu yarışta, Google size bir yaşam alanı (Ecosystem) sunarken, GPT şimdilik üstün bir Chatbot. Google, Android’den Workspace’e, Cloud’dan Chrome’a kadar, AI’ı milyarlarca kullanıcının günlük akışına entegre ediyor. GPT ve diğerlerinin bu alanda bir yaşam alanı yok, müthiş yetenekli bir chatbot gibiler.
Ancak genel rekabette sessizce satranç oynayan ve oyunun kurallarını değiştiren, büyük ihtimalle Microsoft olacak. Microsoft şu an sessiz ve kolayca ilerleyerek aslında bir güçlü bir eko-sistem kuruyor. Window makinelere entegre Co-Pilot, Github ve Edge Tarayıcı içine entegre Co-Pilot…
Bir diğer Microsoft olayı ise Microsoft’un OpenAI ile kurduğu bir ortaklık var ve ortaklık bir yatırımın ötesinde stratejik bir simbiyozdur. Sam Altman’ın yönetim kurulu dışına itilmesi olayında Satya Nadella’nın anında devreye girmesi ve Sam’i koltuğa tekrar oturtması, bu ortaklığın ne kadar derin olduğunu kanıtladı. OpenAI ayrı bir iştirak olabilir, ancak Microsoft’un kurumsal dünyaya ve Cloud altyapısına olan hakimiyeti sayesinde, OpenAI hızla Microsoft’un yenilikçi arka bahçesi ve Ar-Ge merkezi haline geliyor.
Ayrıca, yapay zekanın artan enerji ihtiyacı konusunda Microsoft’un nükleer santral satın alma hamleleri, bu rekabetin teknik olarak ne kadar derinlere ineceğinin göstergesi. Bu, sadece yazılım değil, altyapı ve enerji yönetimi savaşıdır.
Yine de, teknoloji işleri tahmin edilemez. Bugün sessizce büyüyen ve ekosistem sunmayan Claude, beş yıl sonra tahta oturabilir. Ancak kesin olan tek şey var: Kazananı, modelin kendisi değil, modelin etrafındaki sağlam ve entegre eko-sistem belirleyecek.
Türkiye’nin Açmazları – Entegratör Olmak
Peki, birey, şirketler ya da ülke olarak biz bu devrimin neresinde olabiliriz?
Türkive deki kisilerin/ firmaların rolü her zaman olduğu gibi vine entegrator sevivesinde kalacak. Bugün adı duyulan Turk ai startuplari dahi entegrasyonlar üstünde yürüyor. Kendi yapay zekanızı geliştirmeniz ise bir hayal, yanlış hatırlamıyorsam OpenAi bu işe 14 milyar dolar yatırım ve dünyanın en iyi matematikçileri, fizikçileri, mühendisleri, yazılımcıları ile başladı. Bu iş aya roket gönderme yarışı gibi. Biz yine aynı noktadayız. Apollo Ay’a iner, biz izleriz.
Ne yazık ki, mevcut zihniyetle Türk mühendis/yazılımcı havuzumuzun büyük çoğunluğu "Ara Personel/Entegratör" seviyesinde kalıyor. Yüksek potansiyelli beyinler ise ya memleketin bazı bariyerleri aşamayıp entegratör oluyor ya da yurt dışına göç ediyor.
Neden mi? Sorun teknik kapasitede değil, "Zihin Yapısı" kaynaklı engellerde:
- Toplumsal ve Kurumsal Zihniyet: Toplumun genel olarak bu alanda devrimci bir talebi yok. Yüksek teknoloji reformları, halktan gelen taleple değil, vizyoner (illumine) iş adamları veya politikacılar tarafından planlanır. Bizde ise etki edicilerin böyle bir yüksek teknoloji üretme zihniyeti eksik.
- Adalet ve Yatırım Zihniyeti: Başarılı yüksek teknoloji işler kuran Türklerin işlerini Batı’da başlatması bir tesadüf değil, bir toplum/adalet/yatırım/politika sonucudur. Yüksek riskli, yüksek ödüllü teknoloji girişimciliği, stabil bir hukuki zemin ve küresel bir yatırımcı havuzu gerektirir.
- Veri Regülasyonları: AI, veri ile çalışır ve veri politikasını devlet belirler. Yabancı altyapılara Türkiye’de entegratör olmanın büyük açmazı budur. Şirketi AB’de ya da ABD’de kuracak, müşteriyi de oradan bulacaksın.
Veri regülayasyonları aslında bir fırsat olabilir.
Bizim Fırsat Penceremiz: Dikey ve On-Premise Çözümler
Türkiye’deki kişi/firmaların rolü, bu koşullar altında genellikle entegratör seviyesinde kalmaya devam edecek. Ancak bir fırsat var: Dikeyde büyümüş On-Premise (Yerinde Kurulum) AI Çözümleri.
Büyük holdingler ve bankalar, hassas verilerini asla global bulutlara taşımayacaklardır. Burada, KVKK ve veri gizliliği avantajını kullanarak yerel, dikey AI çözümleri sunmak büyük bir fırsat.
Türkiye’nin verisi Türkiye’de kalacaksa bu bizi On-Premise çözümler üretme konusunda zorlar.
Pek çok açık kaynak AI sistemi var, bunlar kurumlar içinde kullanılabilir ama…
Bu fırsatın önünde de dev bir engel var: Para.
Bir on-premise AI modelini eğitmek, host etmek ve kurumsal ortama entegre etmek milyon dolarlık bir yatırım demektir. Ayrıca bu, sadece para değil, aynı zamanda bir mindset (zihniyet) işidir. Kurumların içinde bu olgunlukta (data governance ve AI mimarisi bilgisine sahip) personel henüz çok az. Açık kaynak bir systemin kendi yapına göre düzenlenmesi, bir sonraki commit’in ve gelen Update’lerin kurumuna entegrasyonu, bazı kabloların yeniden bağlanması gerekliliği bile başlı başına çok büyük maliyettir. On-Prem AI çözümleri hiç de ucuz değil.
Bizim tech lead olarak görevimiz ve Wonder’da yapmaya çalıştığımız şey bu entegratör zihniyetinden Büyüme Mimarisi zihniyetine geçişi sağlamaktır. Çünkü AI geleceğinde, kopyalanabilir bir API entegrasyonu değil, kuruma özel mimari ve strateji satanlar kazanacaktır.
Okuduğunuz için teşekkürler.
Erdem KARA.
Kaynaklar:
https://blogs.microsoft.com/blog/2025/10/28/the-next-chapter-of-the-microsoft-openai-partnership/
https://openai.com/tr-TR/index/next-chapter-of-microsoft-openai-partnership/
